Herkes Kendini Olduğundan İyi Görüyor!
Çoğu insandan daha iyi bir sürücü müsünüz Ya daha iyi arkadaş? Ya insanların çoğunun kendileri hakkında aynı şeyi düşündüğünü söylesek? Matematiksel bir anlam ifade etmiyor,tanım gereği, tüm insanların yarısı ortalamanın altında olmalı, fakat doğru. Çoğu insanın kendilerini,başkalarına göre değerlendirdiğinden daha olumlu düşünmesi psikoloji araştırmasının köşe taşıdır. Ortalamadan daha iyisi etkisi olarak bilinir.
Senin Yaptığın Her Şeyi Ben Daha İyi Yaparım
Yapılan bir sürü çalışma “ortalamadan daha iyisi” etkisinin gerçek olduğunu gösterdi, ancak hala birçok soru var. Örneğin bu insanların kendilerini diğer insanlardan daha iyi hissetmek istemesinden mi kaynaklanıyor, yoksa kendimizi ortalamadan daha iyi değerlendirmemiz doğamızda olan bir şey mi?Ve bu, çok mu yanlış? Bazılarımız bir şeylerde mutlaka ortalamanın üstündedir ve çoğumuz kendi kararlarımızda çok da başarısız olduğumuzu düşünmeyiz. The Economist’in dediği gibi “Ekibimin ortalaması olan sekiz dakikalık milden biraz daha iyi yapabileceğime inanmak, zamanımı iyileştirmek için beni motive edebilir. Ortalamadan iki kat daha hızlı koşabileceğime inanmak, basitçe kendimi başarısızlık için ayarlamak demektir. Gerçeklik ancak bu kadar çabuk bozulabilir.”
Ama aslında gerçeklik bol miktarda bozulabilir. “Ortalamadan daha iyisi” etkisinin en çarpıcı örneği British Journal of Social Psychology dergisinde 2013’te yayınlanan bir çalışmadır. Bu çok çarpıcı, çünkü çalışma araştırmacıları, çeşitli kişilik özelliklerinde objektif olarak ortalamanın altında olan insanlara odaklandı: Hükümlü mahkumlar. Bu insanların kendilerini diğer mahkumlarla kıyaslayıp onlardan daha ahlaklı, dürüst, güvenilir, merhametli, cömert ,yasalara saygı gösteren, kontrollü ve kibar olarak değerlendirdiklerini bulmuşlardır. Belki bu şaşırtıcı değildir, çünkü her şeyden önce onlar kendilerini benzerleri ile kıyaslıyorlar, ancak bir özellikte kendilerini tutuklu olmayanlardan bile daha iyi olarak değerlendirdiler: Kendilerini mahkum olmayanların ortalamasına eşit tuttukları o özellik kanunlara itaat etmekti. (Ne?)
Küçümsenen Zayıflığın Güçlü Yönleri
Bu kendi güçlü yönlerimizi müthiş bir şekilde çarpık algılayabileceğimizi gösteriyor. Bir engelin üstesinden gelmeye çalışırken iyi olabilir tabi. Öyle olmasaydı, asla ulaşamayacağınız o işe ya da hazır olmadığınız maratona kaydolamazdınız. Ancak aynı zamanda bu, problemlerinizi küçümsemenize ve ihtiyacınız olduğunda onları düzeltmemenize sebep olabilir.
Bir nokta daha var. “Ortalamadan daha iyisi” etkisi kültürel gibi görünmektedir. Kanada’da yapılan bir araştırma, diğer faktörler devre dışı bırakıldığında bile, Doğu Asya kültürlerindeki insanların kendilerini diğer insanlardan daha iyi bir şekilde derecelendirmeye eğilimlerinin olmadığını göstermiştir. Bu Batı halkının daha çok bireye, Doğu halkının ise daha çok topluma değer vermesinden kaynaklanıyor olabilir.
