İyi araştırma yapabilmek için 10 tavsiye
Okullar genellikle öğrenciye bilgiyi sunar, fakat bilgiye nasıl ulaşılacağını anlatmazlar. İlköğretimde, lisede, üniversitede durum pek farklı değildir. Hatta şu konu gelişmiş ülkelerin bile başlıca problemlerinden biridir: Öğrencilere gerekli olan bütün bilgileri öğretebilmekle, onları doğru bilgiye ulaşmak konusunda serbest bırakmak arasındaki denge…
Bu yazımızda, araştırmalarınızda başarılı olabilmeniz için 10 tavsiyede bulunacağız:
1- Program yapın: Hangi tarihlerde,yapacağınız araştırmanın neresinde olmanız gerektiğini belirleyin (10 eylüle kadar 20 makale, 25 eylüle kadar ön hazırlıkların bitmesi gibi). Tabi ki bu programa harfiyen riayet etmeye çalışın. Hangi materyalleri kullanabileceğinizi belirlemek, kütüphanenizdeki konuyla alakalı kitapları ayırmak, makaleler bulmak, notlar çıkarmak ve son olarak bu bilgileri bir araya getirmek zaman isteyen işlerdir. Planınıza bağlı kalmazsanı, erken havlu atabilirsiniz.
2- Wikipedia ile başlayın, bitirmeyin: Wikipedia araştırmanıza başlamanız için harika bir yerdir. Konunuzla alakalı anahtar kelimeleri araştırmak, bulduğun yazılardaki bağlantıları ziyaret etme, o bağlantıların kaynak aldığı kitapları bulmak için biraz vakit harcayabilirsiniz. Özellikle bahsi geçen kaynak kitapları bir yere not etmeniz işinize yarayacaktır. Bu aşamada hedefiniz, konunuzla ilgili genel bir ön bilgiye sahip olmanızdır ve Wikipedia, içerdiği bağlantılar sebebiyle bir kaynak kitaptan çok daha yararlı bilgiler sunabilir. Ancak, araştırmanızı yazmaya başlayacağınızda, Wikipedia’dan çok daha kapsamlı kaynaklar bulmalısınız. Bu yüzden direkt Wikipedia’dan kopyala-yapıştır yapmayın.
3- Kaynakçaları inceleyin: Makalenizin konusuna uygun, kapsamlı bir kaynak kitap bulduğunuzda hedefinize ulaşırsınız! Kitabın sonunda, belki binlerce kaynak isminden oluşan bir liste sizi bekliyor olacaktır. Genellikle yapılan, bibliyografiyi (kaynakça) yüzeysel olarak taramak ve ismi konuyla alakalıymış gibi görünen kaynakları bir kenara not etmektir. Akademik araştırmacılar genellikle başlık bulma konusunda pek üretken değillerdir. Bu yüzden kaynağın başlığını veya alt başlıklarını okumak genellikle içeriğinin ne olduğunu anlatabilir. Bunu dışında kaynakçada yer alan yazar isimlerine de dikkat edin. Bazen yazardan yola çıkarak da doğru kaynaklara ulaşılabilir.
Bulduğunuz kaynaklar için aynı işlemleri tekrarladığınızda, elinizde oldukça fazla -muhtemelen gerektiğinden de çok- kaynak ismi kalacak. Böyle yapmamız şunun için gerekiyor: Genellikle kişisel kütüphanelerimizde konuyla ilgili bütün kitaplar, makaleler veya gazete küpürleri bulunmuyor ve kütüphanelerin kayıt sistemleri de işinizi görebilecek kadar hızlı çalışmıyor.
4- Aklınızda bir araştırma sorusu bulunsun: Teknik olarak, teziniz araştırmanızdan çıkmalıdır. Fakat araştırma yaparken de bir nevi “araştırma tezi”niz -Cevabını aradığınız bir soru- olmalı. Karşınıza yeni bir kaynak çıktığında, bunun sorunuzun cevabını içerip içermediğini düşünün. Konunuzla alakalı gibi gözüken, ama sorunuzu cevaplandırmaya yaramayan bütün bilgileri atın. Yazınızı yazarken elinizin altında çok bilgi olmasını isteyebilirsiniz, fakat gereğinden fazla bilgi de sizi amacınızdan saptırabilir veya vaktinizi boşa harcamanıza sebep olabilir (Wikipedia’da yaptığınız araştırma genellikle işinizi görecektir).
Sözün özü, araştırma boyunca, belirlediğiniz soruya odaklanın.
5- Bir seferde, tek bir şeyle uğraşın: Konunuzun tamamını bir anda zaptetmeye çalışmayın. Konunun ana hatlarını çıkarın ve bu ana hatlar doğrultusunda parçalara ayırarak teker teker ilgilenin. İlk taslağınızı yazdığınızda, parçalar arasındaki bağlantıyı kuracaksınız.
6- Sistemli gidin: Bulduğunuz bütün bilgileri başlıklar halinde tutun. Her ne kadar bilgileri ayırmada eskiden dizin kartları kullanıyor olsam da, her konu için ayrı bir not defteri tutmak daha mantıklı bir fikir. Önce boş bir sayfanın en başına, bir kitap veya yazının kaynak bilgilerini tamamen yazıyorum. Sonra o kitaptan yaptığım alıntıları, düştüğüm notları -Hangi sayfaya düştüğümle beraber- altına ekliyorum.
Bu işi bilgisayarla yapmak için uğraştım. Database’ler kurdum, wiki gibi programları denedim. Fakat her seferinde, programa alışmak ve istediğimi yapması için programı kandırmak için harcadığım vakit, kaynak bulmakta harcadığımdan fazla oldu. Hangi sistemi kullanırsanız kullanın; alıntıların, düşüncelerin, bilgilerin; alındıkları kaynaklara bağlı olduklarına emin olun. Böylece yazınızın bir yerine referans eklemek, düşündüğünüzden de kolay olacaktır.
7- Kaynaklarınızı bilin: Kütüphanenizin, hangi kaynakları, online veya offline, sunabileceğini öğrenin. Bazı okullar kütüphanelere geziler düzenlerler. Böyle bir geziye katılmasanız bile, kütüphanelerin görevlilerine hangi kaynakları bulabileceğinizi sorabilirsiniz. Hatta kütüphanenin içinde biraz gezmek bile, bu konuda yeterli gelebilir. Mikrofilm gibi materyallerin hangi kütüphanelerde bulundukları hakkında da önceden bilgi sahibi olursanız, ulaşabileceğiniz kaynakları belirlemeniz kolaylaşır. Yine evinizden ulaşabileceğiniz araştırma materyallerini de belirleyin. Örneğin J-Stor, yüzlerce gazetenin fotoğraflı kopyalarını içeriyor. Gecenin bir yarısı, internete girip, konunuzla ilgili bir kaç gazete nüshasını indirdikten sonra uykuya dalmak, güzel bir duygu.
8- Yardım isteyin: Yazılı kaynaklara önem verdiğiniz kadar, insanlardan edinebileceğiniz bilgilere de önem verin. Pek çok profesör, fakültede bulundukları süre zarfında, kimsenin yardım istemeye gelmemesinin hayal kırıklığıyla beklerler. Onların bu hayal kırıklığını gideren öğrenci olun: Bulduğunuz materyalleri nasıl kullanabileceğinizle ilgili danışın, kaynaklarınızı nasıl elemeniz gerektiğini öğrenin…
Bence bu konuda ikinci derecede en önemliinsanlar kütüphanecilerdir. Bu insanla, kütüphanede bulunan kitaplara genellikle hakimdirler ve neyin nerede bulunduğunu kolayca gösterebilirler.
Tabii ki arkadaşlarınıza da danışmayı ihmal etmeyin. Bazıları sizinle aynı konuda daha önce araştırma yapmış olabilirler.
9- Bir “fikir kitabı” taşıyın: Konunuza iyice yoğunlaştığınızda, patavatsız yerlerde aklınıza mantıklı fikirler gelebilir. Banyo, süpermarket, yatağınız gibi yerler genellikle böyle fikirlerin akın ettiği ana yerlerdir. Yanınızda her zaman küçük bir defter ve kalem taşıyın (Evet, banyoda yanınızda bulunduramazsınız, ama bari banyodan çıktığınız gibi elinizin altında bulunsun 🙂 ). Aklınıza bir fikir geldiğinde, gitmesine izin vermeden önce defterinie not edin ve kısa aralıklarla bu notlarınızı çalışmanıza eklemeyi unutmayın.
10- Güncelliğe önem verin: Bulduğunuz materyalin yayınlanma tarihine dikkat edin. Bazen eski materyaller işe yarasa da, genellikle işinize yarayan bilgiler son 10 yılda yazılan yazılardan çıkarlar. Eğer ilgilendiğiniz konuyla ilgili son 10 yıldır yazı yazılmamışsa, bunun birkaç sebebi olabilir:
- Alan ortadan kalkmış olabilir.
- Araştırma desteği kesilmiş olabilir.
- Konuya yoğunlaşmış büyük bir araştırmacı ölmüş olabilir.
Güncel kaynak bulurken kullanabileceğiniz numaralardan biri de, Google’da yazar ismini aratmaktır. Yazara ait bir web sitesi bulursanız, belki yakın tarihte çıkacak bir kitabına ait bilgilere de ulaşabilirsiniz. Böyle bir durumda kendisiyle irtibata geçerek, kitabın bir müsveddesini size yollayıp yollayamayacağını sorabilirsiniz. Nazik olun, üzerinde çalıştığınız konuyu, neyi aradığınızı, şimdiye kadar neler bulduğunuzu ve onun çalışmalarının nasıl işinize yarayacağını açıklayın. Sakın onlardan bir referans listesi veya tez konusu istemeyin.
Kimse bir öğrencinin işini üzerine yıkmasını istemez.
Bu yazı, Dustin Wax tarafından lifehack.org’da yayınlanan Advice for Students: 10 Steps Toward Better Research yazısından tercüme edilmiştir.
