Tablolarda zebra çizgileri işe yarıyor mu?

Zebra çizgileri yöntemi, tablolarda okuyucunun satırları takibini kolaylaştırdığı düşünüldüğü için yazılı basında ve internet dünyasında sıkça kullanılan bir yöntemdir. Adını duyduğunuzda yabancı gelmiş olabilir, ama ne olduğunu duyduğunuzda mutlaka hatırlayacaksınız: Birinci satırı A rengi, 2. satırı B rengi, 3. satırı A rengi… şeklinde birer satır atlayarak aynı renkte zeminlerden oluşturulmuş tablo sütunlarına zebra çizgileri adı veriliyor.

Zebra çizgileri, internetten önce yazılı basında kullanılmış, internetin ortaya çıkışıyla beraber internete aktarılmıştır. Yazılı basında bu tarz tablolara 1961’den itibaren rastlandığını düşünecek olursak, uzun bir geçmişi olduğunu daha rahat kavrayabiliriz herhalde.

Zebra çizgileri yöntemine yarı gölge ismi de veriliyor. Bu yöntem CIA World Factbook‘da da kullanılıyor.

Çoğumuz, gerçekten zebra çizgilerinin işe yarayıp yaramadığını, okuyucunun tabloyu takibini kolaylaştırıp kolaylaştırmadığını bilmiyoruz. Herhalde genelde bunu kullanmamızın bir numaralı sebebi, adet haline gelmiş olması. İkinci bir sebep olarak da ilk bakışta göze hoş görünmesi gösterilebilir.

İnternette zebra çizgilerini kullanmak oldukça kolay. Pek çok web sitesi, nasıl yapılabileceğine dair dersler içeriyor. Fakat biz tasarımcılar olarak, gerçekten işe yaramayan bir sistemi kullanmaktan kaçınmalıyız. Bu fikirden yola çıkarak, zebra çizgilerinin gerçekten işe yarayıp yaramadığını test ettik.

Ölçüm kıstasımız: Kolaylık

Zebra çizgilerini ne için kullanıyorduk: Tablo takibinin kolaylaşması için. Öyleyse zebra çizgilerinin kullanışlılığını test ederken iki faktöre bakmalıyız: Doğruluk ve Hız.

Deney

Test grubundaki kişilere, tablolara bakarak çözecekleri 6 soru verildi. Sorulardan üçünün bilgileri zebra çizgileri formundaki bir tabloda, diğer 3’ününkiler ise sade bir tabloda yer alıyordu.

Bu 6 soru da, 3’erli olarak birbirlerine benzerdi. Yani zebra çizgileri formunda yer alan her bir sorunun, sade tablolu formda yer alan bir benzeri vardı. Bu şekilde zebra çizgilerinin yararlı olup olmadığını ölçmeye çalıştık.

Katılımcılara, deneyin “Tablo formatlarıyla ilgili bir deney” olduğu bilgisi verildi. Soruların geliş sırasının sonuca etki etmemesi için; zebra çizgili soruların mı, yoksa sade soruların mı önce sorulacağı her kişi için rastgele belirlendi.

Hazırladığımız tabloda şu özelliklerin bulunmasına dikkat ettik:

• Katılımcıları zihinsel olarak meşgul edebilecek bir genişlik
• Sayfanın yukarı aşağı veya sağa sola kaydırılmasını gerektirmeyecek genişlik ve yükseklik
• Katılımcıların çok bilgili olmadıkları bir konuda soru sormak, böylece tabloya bakmadan tahmin etmelerini engellemek
• Yazı, rakam, isim, sembol, ücret gibi değişik değerler.

Doğruluk

Katılımcıların çoğu soruları doğru cevaplandırdılar. Yanlış oranı yüzde 12’ydi. Zebra çizgileri ile düz tablo arasında doğruluk oranları bakımından ciddi bir fark oluşmadı.

Hız

Doğrulukla ilgili bir fark bulamayınca, hız konusuna göz attık. Çünkü doğruluk oranı artmamış olsa bile, soruların çözümünün hızlanmış olması, zebra çizgili tabloların daha kolay anlaşılabildiğinin bir göstergesi olarak görülebilirdi.

İlk 5 soruda, iki tablo tipi arasında ufak hız farklılıkları vardı, ancak bunlar ihmal edilebilecek kadar ufaklardı. Yanlızca 6. sorunun cevabında istatistiksel olarak değerli kabul edilebilecek bir hız farkı görülebiliyordu.

6 sorunun sonunda, katılımcılara, zebra çizgili tabloyu mu, yoksa düz tabloyu mu tercih edecekleri soruldu. Katılımcıların %46’sı zebra çizgilerini seçti. Ama %33 gibi büyük bir kısım da görüş bildirmedi.

Sonuç

Yaptığımız test, iki tablo tipi arasınd, birini şiddetle tercih etmeye sebep olacak bir fark olmadığını gösterdi. Peki, buradan yola çıkarak zebra çizgili tabloları tamamen göz ardı etmeli miyiz?

Hayır. Çünkü;

1. İnternet kullanıcılarının çoğu, bu tip tabloları daha estetik buluyor. Hızı ve doğruluğu etkilemeyen bu tablo tipini, insanlar daha çok beğeniyorsa, neden kullanmayalım?
2. Bu testin koşulları dışında yapılan bir testte, örneğin aşağıya doğru uzayan satır araları açık bir tabloda, sonuçlar zebra çizgili tabloların lehine de çıkabilir.
3. Son olarak, katılımcıların çoğu, satır ve sütunları dolaşırken bulundukları yeri kaybetmemek için parmaklarını ekranın üzerinde gezdirdiler. Bir kısım katılımcı ise, ilgilendikleri satırı fare imleci ile seçtiler. Ki bu da bir nevi zebra çizgileri oluşturmak olarak görülebilir.

Çalışma, bir tipin daha kullanışlı olduğunu gösterir net bir sonuç vermiyor. Bu sebeple karar sizin. Çalışmalarınızda zebra çizgili tabloları da, düz tabloları da kullanabilirsiniz.

Çalışma ile ilgili ayrıntılı bilgi için şu adresi ziyaret edebilir, burada genel hatlarıyla açıkladığımız test hesaplama yöntemlerinin ayrıntılarını şu .pdf dosyasında (320 kb) okuyabilirsiniz.

Bu yazı A List Apart’ta yayınlanan Zebra Striping: Does it Really Help? yazısından tercüme edilmiştir.
Translated with the permission of A List Apart Magazine and the author.