Okyanusun Dibi Kime Ait?
Küresel ısınma dünya geneli için bir felaket olabilir. Ancak Kuzey Kutbu’na bakan ülkeler içinse bu durum aynı zamanda bir fırsat.
“Okyanusun bir gecede ortaya çıktığı bir durum içerisinde bulunmadık hiç” diyor bilim adamları. “Buz kütlesi herkesin bölgeden uzak durmasını sağladı ve birdenbire buz kütlesi yok oluveriyor. Peki muhtemel sonuçlar neler?”
Bu doğa olayının ödülü yeni deniz rotaları ve keşfedilmeyi bekleyen tabi kaynaklar olarak özetlenebilir. Tahmini olarak dünya üzerinde şu anda mevcut olan petrolün yüzde 13’ü kadar petrol ve yine yeryüzündeki doğal gazın yaklaşık yüzde 30’u kadar doğal gaz rezervi bu bölgede mevcut.
Rusya potansiyeli erken fark eden ülkeler arasında. Denizaltılarını Kuzey Denizi’ne jeolojik numune toplama amacıyla göndermekle kalmadı, 2007’de deniz tabanının Siberya’nın neredeyse Kuzey Kutbu’na kadar uzanan kıta sahanlığı olduğunu mecazen desteklemek adına titanyum bir bayrak yerleştirmeyi akıl etti. Böylece Rusya’nın sınırları da yaklaşık 5 milyar ton petrol ve doğalgazı kapsayacak şekilde genişletilmiş oldu.
Kuzey Kutbu Dairesi’nden 900 mil uzaktaki Çin kıta sahanlığı iddia edebilecek konumda değil. Ancak dünyanın en büyük enerji tüketicisi olması sebebiyle, Kanada’nın petrol ve gaz projelerine milyarlarca yatırım yapıyor. Yine son zamanlarda Kuzey Kutbu Konseyi’ne katılmak istediğini de dillendiriyor. Üyeleri Kanada, Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Norveç, Rusya, İsveç, Amerika Birleşik Devletleri ve Kuzey Kutbu’nda yaşayan yerlilerin temsilcilerinden oluşan bu organizasyon, 1966’da çevreyi koruma ve deniz güvenliği amacıyla kurulmuştu. Ancak çok fazla doğal zenginliğin söz konusu olması, konseyin politikasının artan bir şekilde kritikleşmesine neden oldu.
Kuzey Kutbu Konseyi’nin sıradaki yönetici ülkesi olan Kanada, oy hakkı olmamasına rağmen Çin’in konsey tartışmalarına katılma çabalarını destekleyebilir. “Çin ile ilgili belli bir seviyede huzursuzluk var. ancak bunu kibar bir biçimde nasıl söyleyebilirsiniz?” diyor Huebert. Kanada ile Çin arasındaki sıkı ilişkilerin, ABD-Kanada ilişkilerini gerebileceğinden korkuluyor. ABD ve Kanada, Kuzeybatı Pasajı üzerine kavgaya tutuşmuş durumdalar. Kuzeybatı Pasajı, Amerika’nın Kuzey Kutbu boyunca uzanan tarihsel bir geçidi ve bu geçit 2007 Ağustos’unda ilk kez tüm uzunluğu boyunca buzlardan arındırılmıştı. Bu geçit, Panama Kanalı boyunca uzanan deniz yolundan en az 4000 mil daha kısa ve seyahat süresini 2 hafta kısaltıyor. Kanada, Çin gibi büyük ihracatçılar için büyük bir nimet olan bu pasajın kendi sınırları içerisinde olduğunda ısrar ederken, ABD ve Avrupa devletleri ise bu pasajın uluslararası sulara dahil olduğunu düşünüyor. Kuzey Buz Denizi’nin diğer tarafında ise Rusya kapışmadan geri durmuyor ve Kuzeydoğu Pasajı’nın asıl sahibi olduğunu iddia ediyor.
Bu pasaj 2008’den beri yaz ve sonbaharın başlarına kadar gemi ile gidişlere kesintisiz olarak elverişli hale geldi ve gemiler için Asya ile Avrupa arasında bir kısayol görevi görüyor.
Yine de söylediklerimize bakarak, yakın zamanda Kuzey Kutbu’nda petrol kuyuları kurulmasını beklemeyin. Bazı enerji şirketleri, yüksek masraflar ve mühendislerin Kuzey Kutbu’nun çetin koşullarına karşı dayanıklı bir teknolojiyi dizayn etmekte çok zorlanmaları sebebiyle araştırma projelerini iptal etmiş durumdalar.
Buzullar erise bile, Kuzey Kutbu zenginliklerinden kolay kolay vazgeçeceğe benzemiyor.
