İlk Market Arabası

20. yy başlarında otomobil ve ev tipi soğutucuların piyasada belirmesiyle birlikte süpermarket sahipleri bir sorunun farkına vardılar; taşıma problemi. Müşteriler tek seferde daha fazla yiyecek almak istiyor, ama bunları kucaklarında taşıyarak mağazayı gezemiyorlardı. Günümüzde çözüm gayet basit gibi görünüyor. Ama 1930’lardan önce, dükkanlarda müşterilerin sepetle dolaşmalarını sağlamaktan başka yapılabilecek bir şey yok gibi görünüyordu ve günümüzde kullanılan alışveriş arabalarının yaygınlaşması yaklaşık 20 yılı buldu.

1930’ların başlarında, market arabasına benzer bir çok tasarım denendiyse de, 1937’de Amerikalı işadamı Sylvan Goldman‘ın tasarladığı katlanabilir market arabasına kadar kayda değer bir gelişme yaşanmadığını söylemek yanlış olmaz. Bu araç gerçekten tutuldu ve hızlı bir şekilde yaygınlaştı.

Goldman’ın ailesi mağazacılıkla uğraşıyordu. Goldman ilk mağazasını abisiyle birlikte açtı ve başarılı oldular.

Ancak Büyük Buhran zamanında piyasada yaşanan kriz sebebiyle varlıklarının çoğunu kaybettiler. Yine de yılmadılar, hızlı bir şekilde işlerine dönüp 1934’te manav zincirlerini açtılar.

Goldman, küçük çocukları olan annelerin, dükkanlarda o dönemde kullanılmakta olan küçük sepetlerle çok zorlandıklarını fark etti. Bu problem çözmek için, mağazayı dolaşarak sepeti dolu müşterilerin sepetlerini taşımaya yardım etmeleri ve isteyenlere boş olanları getirmeleri için görevliler işe aldı.

Bu çözüm pek etkili olmadı.

Birden, herkes marketlerde ürün taşımayı kolaylaştıracak yollar üzerinde çalışmaya başladı. Tekerlekli sepetlerin yararlı olacağı konusunda herkes hemfikirdi. Her yenilikte olduğu gibi, ortaya bazısı harika, bazısı berbat yüzlerce tasarım prototipi çıktı..Tasarımların birçoğunda göze çarpan hata, arabaların çok yer kaplamasıydı. Bu tasarımların kullanıma girebilmeleri için, çok geniş bir “park alanına” ihityaç olacak ve rafların arasının da o zamankinden çok daha geniş olması gerekebilecekti.

Goldman da bir tasarım yaptı. Onunki, bahsettiğimiz problem çözüyor, market arabalarının saklanmasını kolaylaştırıyordu. Tasarımındaki pürüzleri hallettikten ve mağazalarını bu market arabalarıyla doldurduktan sonra, 4 Haziran 1937’de reklam kampanyası ile açılışı yaptı. Reklam filminde bir kadın alışveriş sepetini taşımakta zorluk çekiyordu ve şöyle diyordu: “Bu yeni! Bu sansasyonel! Artık sepet taşımaya son!”.

Ancak reklamda market arabası gösterilmiyordu. Müşterilerin nasıl bir şey olduğunu görmeleri için dükkanlarına gelmeleri gerekiyordu.

Goldman’ın arabaları hemen popüler olmadı. Goldman’a göre erkeklik gururunu yenemedikleri için erkek müşteriler arabayı kullanmayı reddediyorlardı (Kendilerini sepetleri taşıyacak kadar güçlü görüyorlardı, arabaya ihtiyaçları olduğunu düşünmüyorlardı). Kadınlara göre ise market arabası denen şey, bebek arabasından farksızdı. Dolayısıyla pek de işlerini kolaylaştırmıyordu.

Ama Goldman bu problemi de hızlıca halletti. Öncelikle kadınlardan ve maço görünümlü erkeklerden oluşan bir ekibi işe aldı. Onlardan tüm gün mağazasında market arabasıyla gezmelerini istedi. Aynı zamanda girişte müşterilere araba verilmesi ve kullanımının gösterilmesi için görevliler işe aldı.

Bunlar işe yaradı ve yıllarca çalışsa bile ancak yetiştirebileceği kadar çok sipariş aldı. Goldman diğer üreticilere de üretim izni satarak ek gelir elde etmeyi başardı.

Aynı zamanda, market arabaları dükkanlarına daha çok müşteri gelmesini de sağlıyordu. Çünkü, müşteriler bir seferde öncesine kıyasla daha çok şey alabiliyorlardı artık ve ilk zamanlarda rakiplerinde market arabası kullanılmıyordu.

Roll’er Basket Co. şirketinin market arabası reklamı.

Garip olan şu ki, Roll’er Basket Company isimli bir şirket, Goldman’dan birkaç hafta önce Goldman’ın tasarımına çok benzer bir alışveriş arabası modelinin reklamını yapmaya başlamıştı. Yani, aslında Goldman teknik olarak katlanabilir arabaları topluma ilk defa kendisinin kazandırdığını bile ispat edebilecek durumda değildi.

Yine de, bir şekilde popüler hale gelen Goldman’ın tasarımı oldu ve ilk market arabası denildiğinde akla gelen onun adı oldu. Haklı olmasa bile…