İnovasyondan iflasa: KODAK

George Eastman henüz sekiz yaşındayken babasını kaybeder. İki sakat kızkardeş, bir ana… Mecburen çalışmaya başlar. Önce bir sigorta şirketinde getir götür işleri yapar, sonra bir bankanın muhasebe servisine kapağı atar. Fotoğrafçılığa karşı aşırı merakı vardır, Santo Domingo‘ya doğru seyahate çıkar güzelim manzaraları dondurmaya çalışır. Makine büyük ve ağırdır, taşıyan hayvanların canı çıkar.

Bu macera içine dert olur, daha pratik bir makine için kafa yorar. Sırf bu iş için Fransızca ve Almanca öğrenir. Zira fotoğrafçılar ciddi bir kimya ve ışık bilgisine sahip olmalıdır. Bir sürü asitler, bazlar, tuzlar… Neyse ki 1880‘li yıllarda İngiliz R.L.Maddox kimyasalı jelatinle kaplar.

Eastman ise gözünü bir adım öteye diker, kuru levhaları üretir (1881) ve yüz pozluk şeffaf ve esnek bir filmi makaraya sarar.

Ancak makaralar elin makinesine uymaz, oturur standart ölçülerde olan bir makine imal eder, ruloyu da içine koyar. 25 dolardan elini öpene satar. Alır filmi yıkar, yeni bir rula takıp verirler 10 dolar daha… Bu hizmet amatörlerin de hoşuna gider, zaman zaman dondurdukları anlarla profesyonellere bile taş çıkartırlar.

Mr. George 1988‘de piyasaya sürdüğü “Box camera” basit bir cihazdır. Pozlama süresi ve diyafram değerleri sabit olup saniyenin 1/25’inde açar kapar. Ardından çıkardığı cep kamerası (Pocket Kodak 1895) yeni bir çığır açar. “You press the button, we do the rest” (Düğmeye bas gerisini bize bırak) sloganı ile fotoğrafçılığı eğlence hâline getirir, hayli taraftar toplar.

UZAK UFUKLARA

George Avustralya‘da bile fabrika açar, Pasifik piyasasına da el koyar. Bir anda Kodak‘ın personeli 20 bini aşar. Geliştirilmiş kameralar, flaşlar, iki, üç, dört renkli filmler (Kodacolor) derken kendilerini aşarlar. Hareketli resimlerle (CineKodak) ilgilenir, mikrofilm ve sinema işine de soyunurlar.

George Eastman sadece albümleri renklendirmekle kalmaz, gazetecilik ve film sektörüne de hız katar. Organizasyonları kusursuzdur, dünyanın dört bir yanında muntazam dağıtım ağı kurar. Bir zamanların ofis boyu personelini korur kollar, prim verir, kâr ortağı yapar ve mesai üstü çalışmalar sağlar.

Muhtemel kazalara karşı tedbir alır. İşçilerine maluliyet ve emeklilik hakkı verir, gönüllerini hoş tutar. O günlerde cep tipi Kodak’lar 5 dolara satılmaktadır ancak Eastman daha ucuz, daha basit ama en az diğerleri kadar verimli bir makine için çalışmalar yapar. 1900‘de Meşhur Brownie’leri 1 dolara, film rulosunu 15 sente satar.

Yani bedavadan ucuza…

Mr. George Reklama harcadığı paraya acımaz, bağışlarda bulunur sık sık manşetlere çıkar. Yaşı 77’ye varan Eastman, “My work is done. Why wait?” İşimi tamamladım, niçin bekleyeyim gibi mantıksız bir mantıkla canına kıyar.

AKILLARINA MI GELİRDİ?

Kodak makineden değil filmden kazanmaya bakar. Digital teknolojisini de ilk bulan ve tatbik eden onlardır (1975) ancak piyasanın bu kadar çabuk dönebileceğini hesaplayamazlar. Filmler, banyo solusyonları, yıkayıcılar ellerinde patlar. Tabiri caizse kendi bacaklarına sıkarlar. Japonlar kadar süratli hareket edemez piyasayı rakiplerine kaptırırlar. 132 yıllık firma bu gafletin bedelini ağır ödüyor. New York‘ta Manhattan iflas mahkemesine başvuran yönetim, buraya kadar deyip ellerini kaldırdı. 19 bin eleman akibetini bekliyor.

İrfan Özfatura – Türkiye