COVID-19’dan Korunmak için Ne yapmalı? Ne yapmamalı?

Dünya genelinde Covid-19 vakaları kontrolden çıkmış olsa da Boston Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde mikrobiyoloji profesörü John Connor; “Radyo istasyonlarına-telsizlere, elektriksiz günlere dönüyor değiliz. Hazırlıklı olmak önemli ancak paniğe gerek yok” diyor.

Uzmanlar, COVID-19’a karşı panikten kaçınmanın, sosyal mesafeyi korumanın, hasta insanlardan uzak durmanın ve ellerimizi yıkamanın en önemli korunma yolları olduğunu belirtiyor.

Çin’de Aralık ayında ortaya çıkan COVID-19 salgını kıtalar ve okyanusları aşarak neredeyse bütün dünyaya yayıldı ve küresel boyutta 250.000‘i geçen ölümlü vaka ile yayılımına hızla devam ediyor. Geçen haftalarda Dünya borsaları virüsün yayılmasından kaynaklanan ekonomik yansımalar üzerine dibi gördü. Özellikle ABD, İtalya, İspanya gibi bazı ülkeler virüsten ciddi şekilde etkilendiler.

Connor şöyle söyülüyor: “İnsanların hasta olduklarında iletişim kurmak için mevcut olan çevrimiçi sosyal ağlardan yararlanmalarını öneririm” diyor ve ekliyor, “endişe uyandırmamak için ve bir hastalık olarak yalnızca COVID 19’a değil – her türlü hastalığın yayılmasını en aza indirmenin bir yolu olarak bunu yapmalarını öneriyorum.”

Aşağıda tıp uzmanları ve halk sağlığı yetkilileri tarafından Covid-19’dan korunmak için yapılması ve yapılmaması önerilen bazı maddeleri sıralıyoruz:

YAPILMALI

• Stresi yenin. Bir çok araştırma sonuçları gösteriyor ki; stres faktörü bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabiliyor.
• Bağışıklığı güçlendirmekten bahsetmişken eğer hala yaptırmadıysanız grip aşısı yaptırmanızı öneririz.
• Günlük tüketmeniz gereken sebze ve meyve porsiyonlarına, günde en az 8 bardak su tüketimine ve en az 8 saatlik uyku düzenine dikkat etmelisiniz.
• Ellerinizi sık sık en az 20 saniye boyunca su ve sabun ile yıkayın ya da alkol bazlı el antiseptiği kullanın. Yalnızca avuç içi ve el üstünü değil, parmak aralarını da yıkadığınıza dikkat edin. Titiz olun.
• Öksürme veya hapşırma esnasında kağıt mendil ya da dirsek içi kullanın.
• Hastalık belirtileri gösteren insanlarla temas kurmayın. Kalabalık bir alandaysanız ve öksüren biri varsa ona derhal arkanızı dönün, bu kaba bir davranış değildir. Grip veya Koronavirüs semptomları bulunan insanlarla aranızda 1 buçuk metre mesafeyi korumak da akıllıca olacaktır.
• Evinizi, odalarınızı, tuvalet ve banyolarınızı sık sık temizleyin. Ayrıca kapı kolları, prizler, telefon ve bilgisayarlar, su karafları gibi ortak dokunulan yüzeylerin temizliğine ayrıca önem gösterin.
• Ateşiniz 38 derece ve üzerindeyse evinizde ya da odanızda karantinada kalın ve derhal aile hekiminiz-doktorunuzla irtibata geçin.
• Ateşiniz veya boğaz ağrınız olmasa da, öksürüyor ve hapşuruyorsunuz cerrahi maske kullanın.
• Yedek plan yapmayı unutmayın. Çocuklarınızın okulları kapanırsa, çocuk bakımına hazır mısınız? Toplu taşıma sağlık sorunları nedeniyle kesilirse veya mesaiye kalmak zorunda kalırsanız, bu durum için bir B planınız var mı?
• Koronavirüsten etkilenmiş olan sınıf arkadaşlarınıza veya meslektaşlarınıza destek olun, nezaket gösterin. Ne yazık ki bu salgın dünyada Asya karşıtı ön yargıları da besledi.

Biyokimya yardımcı profesörü ve NEIDL araştırmacısı olan Mohsan Saeed, el yıkama ve sosyal mesafenin etkisini vurguluyor. Saeed; “Bunlar en etkili iki şey” diyor.

YAPILMAMALI

• Kullanımında eğitim alınmadıkça, uygunluğu denenmemiş, havadaki partikülleri filtrelemek için kullanılan özel bir N95 solunum maskesi satın almayın. Aksi takdirde, gereksiz para harcamış olursunuz.
• Büyük toplantılarda veya hasta oldukları aşikar olan insanların bulunduğu ortamda uzun vakit geçirmeyin. Dolu olan toplu taşıma araçlarının orta yerinden uzak durmak da mantıklı bir hareket olacaktır. Kamu makamları sokağa çıkma yasağı ilan edileceğini duyrursa, alışveriş yapan kalabalık insanlarla temasa geçmek zorunda kalacağınız market gibi mekanlara yapılan ziyaretleri en aza indirmek için; yiyecek, ilaç ve çocuk bezi gibi ihtiyaçları makul şekilde stoklayın.
• Biri yakınınızda öksürüyorsa öylece beklemeyin. Hızlı bir refleks ile o kişiye arkanızı dönün ve mümkünse oradan uzaklaşın.
• Twitter-kolik olmayın. Sosyal medya ve diğer güvenilir olmayan kaynaklar yanlış bilgiyi neredeyse koronavirüs kadar hızlı yaymaktadır. Bilgi edinmek için Sağlık Bakanlığı ve WHO (Dünya Sağlık Örgütü) gibi güvenilir kaynakların açıklamalarını takip edin.