Tercüme edilemeyen kelimeler

Yabancı bir dili öğrenmeye ilk başladığımızda, en çok dikkatimizi çeken konulardan biri, bazı Türkçe kelimelerin, öğrenmeye çalıştığımız dilde tam olarak karşılanamadığıdır.

Hatta bu sebeple, arkadaş çevrelerinde “E abi adamlara nasıl anlatacağız ki şu lafı?” muhabbetleri döner.

Yabancı dilimizi ilerlettiğimizde, bir gerçeği daha fark ederiz: Bazı yabancı kelimelerin, Türkçe’de tam karşılıkları yoktur. Bu gerçek, dil eğitiminin ancak ileri safhalarında rahatlıkla anlaşılabildiği için, birkaç kelime yabancı dil öğrenip, elinde sözlükle tercüme yapmaya girişmiş olanlara, ikinci saptamamız oldukça anlamsız gelecektir.

Halbuki, diller; ortaya kondukları kültürlere ve yörelere göre şekillenirler. Bu sebeple, Türkçe’de kullandığımız akrabalık bağlarını ayrıntılı açıklayan kelimeler; dünya dili olarak bilinen ve yakın zamanda 1 milyonuncu kelimesine kavuşan İngilizce’de bulunmazlar.

Bu sebeple, İngilizce olarak kaleme alınmış bir romanın Türkçe tercümesi, asla orijinalindeki tadı veremez.

Yine bu sebeple, Kuran-ı Kerim tercümesi adıyla piyasada satılan kitaplar, Kuran-ı Kerim’i tam olarak açıklamaktan çok uzaktırlar.

Bilen bilir, anlayan anlar… Anlamayanlar, her yazıyı eser, her dörtlüğü benzer sanırlar.

Konuyu fazla uzatmayalım ve BBC’de yayınlanan bir örnekle bitirelim isterseniz:

1000 dil uzmanının çalışmalar sonunda hazırladıkları bir listeye göre, İngilizce’ye tercüme edilmesi en zor olan kelimenin, Güney Doğu Kongo’da konuşulan Tshiluba dilindeki ilunga kelimesi olduğu anlaşılmış.

Kelime tam olarak şu anlama geliyormuş: “İlk defasında herhangi bir kötülemeyi affetmeye, ikinci defasında ise tolere etmeye hazır olan, ancak üçüncü defasında asla affedemeyen kişi”.

Ne demek istediğimizi anlatmaya, bu örnek yeter sanırız.

Diğer bazı örnekleri, şu haber sayfasında görebilirsiniz.