Neden Yemekten Sonra Uykumuz Gelir?

“Bütün bu şeyleri yediğime inanamıyorum!”

İşte her şey böyle başlıyor. Peki nasıl mı sonlanıyor? Uyku ile… Kanepede bir şekerleme ya da en azından verimsiz bir öğle sonrası… Günlük dilde bu durum yemek koması, karbonhidrat koması ya da mayışmak olarak bilinir. Bilimsel olarak adı postprandiyal somnolans. (“postprandiyal”in anlamı yemek sonrası, “somnolans”ın anlamı ise uyuşukluk. Bilim adamları gerçekten çok havalı.)

Peki nasıl meydana gelir bu durum?

Yemeğe Girişelim

Cevabı anlamak için, yemek yediğinde sindirim sisteminde neler olduğunu bilmek çok önemli. Sen çiğnerken miden besinleri parçalamamızı sağlayan gastrin hormonu denilen mide özsuyunu üretmeye başlar. Bu parçalanan besinler kan akışını düzenleyen hormon enterogastron sayesinde ince bağırsağa doğru ilerler. Aynı zamanda pankreas, midene yemekteki karbonhidrattan glikozu absorbe etmesine yardım etmek için insülin salgılar. Ve yine aynı zamanda insülin beyne triptofan denilen kötü uyku kimyasalı dahil çeşitli amino asitler yolluyor.

Yemek komasının her yemekten sonra olmadığını, sadece ağır yemekler sonrasında olduğunu belki de fark etmişsinizdir. Bunun bazı sebepleri var: Yüksek karbonhidrat içeren yemekler, insülin salınımını tetikler. Bu da beyne daha fazla triptofanın girmesini sağlar. Ve bu olduğunda; triptofan ilk önce mutlu hissetmenizi sağlayan seratonine, daha sonra ise uykulu hissettiren melatonine dönüşür. Karbonhidratlardaki glikoz, aynı zamanda oreksin nöronları denilen uyanık ve tetikte durmamızı sağlayan beynin hücrelerini bloke ederler.

Yemek Koması Nasıl Engellenir?

Söylenebilir ki, yemekte triptofanı diğer bütün amino asitlerle, hormonlarla ve makrobesinlerle birleştirdiğinde o kadar da etkisi olmuyor. Yüksek proteine sahip besinler aynı uyku etkisine yol açmazlar; çünkü protein, daha uyarıcı amino asitlerin serbest bırakılmasını teşvik etme eğilimindedir.

Yemek koması bazen kaçınılmazdır: Kimse bayram ziyafeti boyunca diyetine dikkat etmek istemez. Fakat eğer yemekten sonra uyuklama oranınızı düşürmek istiyorsanız, bunu sağlamak için bir kaç yol var. Porsiyonlarınıza dikkat edin ve yavaşça yiyin böylece vücudunuzdaki hormonlar dengeleme için zaman bulacaktır. Ayrıca çok fazla nişasta ya da yağ içermeyen ve yeterince sebzeli ve vitaminli, dengeli bir yemek yediğinizden de emin olun.