Uçak Kaçırma

Birkaç gün önce Kıbrıs’tan kalkan özel bir havayollarına ait uçak iki hava korsanı tarafından, bomba süsü verilmiş oyun hamuruyla kaçırıldı. İstikameti İran’a çevrilmek istenen uçak, pilotlar tarafından Antalya’ya indirildi. Yaklaşık 6 saat süren bu kaçırma teşebbüsü kimse ciddi zarar görmeden sona erdi ve korsanlar yakalanarak terörle mücadele şubesi tarafından sorguya çekildiler.

Uçaktan kurtulmaya çalışan vatandaşların kapılardan atlaması da ayrı bir tartışma konusu başlattı. Acaba yaptıkları doğru muydu? Pekçok kişi bunun çok yanlış bir hareket olduğunu gerekçeleriyle birlikte söyledi. Fakaaaat… Acaba elinde bir bombayla uçağı kaçırdığını söyleyen korsanların uçağında bulunsaydınız siz de kaltukların arkasına bulunan talimatlara göre mi hareket ederdiniz? Bu konu tartışılabilir.Hergün yaşanmadığı için üst seviye bir kriminal vaka olan uçak kaçırma hadisesi 3.sayfadan verilen basit bir adli haber olmayıp manşet ve sürmanşetleri birkaç gün işgal eden bir hadise haline geliyor. Sebebi de söylediğimiz gibi çok sık yaşanan bir olay olmaması. Dünyadaki uçak kaçırma hadiselerinden sonra havacılık güvenliği konusunda ciddi adımlar atılmıştır ve her olaydan sonra beynelmilel havacılık kurallarında birtakım değişikliklere gidilmiştir. Aynı şey teknik konularda uçak kazaları için de geçerlidir.

Yaşadığımız bu üzücü olaydan sonra uçak kaçırma (plane hijacking) konusunda bir araştırma yaptık ve biraz tarihine inmeye karar verdik. Eğer ilginizi çekiyorsa, buyrunuz.

Sivil havacılığa karşı olan hareketlerde 7 kategori vardır.

1. Sivil havacılık uçağına el koymak (Commandeering of civil aviation aircraft),
2. Sivil havacılık uçağını kaçırmak (hijacking of civil aviation aircraft),
3. Bombalama (bombings),
4. Sivil havacılık uçağını bombalama ve vurma girişimi (attempted bombings and shootings in civil aviation aircraft),
5. Uçmakta olan uçakta ateş etmek (shooting at in-flight aircraft),
6. Havaalanlarına saldırı (attacks at airports),
7. Havaalanı dışı tesislere saldırı ve kişisel sahipliği bulunulan uçakla olay çıkarmak (off-airport facility attacks and incidents involving charter and privately-owned aircraft)

Bunlardan, uçağa el koymak ve uçağı kaçırmak eylemlerinin her ikisi de “uçağı zaptetmek, ele geçirmek” fiiline tekabül eder. Yukarıdaki suçların İngilizcelerini yazmamın sebebi de budur. Fakat kavramlar arasında şöyle farklılıklar var: Bir sivil havacılık uçağına el koyma eylemi (commandeering of a civil aviation aircraft) uçak yerdeyken ve kapıları açıkken uçağın başkasının kontrolüne geçmesidir. Uçak kaçırma eylemi ise (hijacking of a civil aviation aircraft) bir sivil havacılık uçağının, silahlı ya da silahlı olduğunu iddia eden kişi ya da kişilerce, mürettebat ve/veya yolcuları ile kapıları kapatıldıktan sonra yerde veya havada olması farketmeksizin zapt edilmesidir.

Kaçırma eylemi bizzat mürettebat tarafından bile yapılabilir. Çin sivil havacılığında sadece bir kez kayıtlara geçen 1998 Ocak’ındaki yarı-kaçırma olayında, Air China’nın Pekin’den Kumming’e olan uçuşunda pilot istikameti Tayvan’a çevirip diğer mürettebatın kendisini Tayvan’a uçmaktan alıkoyması durumunda yolcuları kaza yaparak öldürmekle tehdit etmiştir.

Genel olarak, “hijacking” -yani kaçırma-, “commandeering” -yani el koyma-ya göre daha fazla ceza içeren bir durumdur. Her iki suç da gözdağı vermeyi kapsar fakat, el koyma (commandeering) suçunda tehlike uçak yerdeyken gerçekleşirken, kaçırma (hijacking) suçunda ise eylemin insanlar uçak içindeyken gerçekleşmesi esastır.

Sivil havacılık tarihindeki ilk “el koyma” olayı 21 Şubat 1931’de Peru’nun Arequipa şehrinde bir grup yerel devrimcinin bir uçağın etrafını sarması ve pilottan kendilerini herhangi bir yere uçurmasını talep etmeleriyle gerçekleştirilmiştir. Pilot öneriyi reddetmiş ve devrimciler 2 Mart günü uçağa herhangi bir zarar vermeden eylemlerini sona erdirmişlerdir.

— devam edecek —

Uçak Kaçırma – 2