Uzay boşluğuna düşen astronotlar nasıl kurtarılır?

Uzay istasyonundan ayrılarak uzay boşluğuna doğru uzaklaşmaya başlamış bir astronot… Uzay istasyonundaki diğer astronotlar panikle, uzay kıyafetinin içinde kollarını iki yana açmış uzaklaşan arkadaşlarına bakıyorlar.

Yardım etmek istiyorlar, ancak uzayın karanlık boşluğunda kaybolmak korkusu ellerini kollarını bağlıyor. Neticede uzayda “yüzme”yi hiçbiri bilmiyor.

Böyle bir durumda ne yapılabilir?

Uzay yolculuklarının geçmişine baktığımızda, şimdiye kadar böyle bir durumun hiç yaşanmadığını görüyoruz. NASA, böyle bir şeyin gerçekleşmesine ihtimal vermiyor, uzay istasyonu dışında çalışırken astronotların uzay istasyonuna sıkı sıkıya bağlı olduklarını hatırlatıyor.

Gerçekten de Uluslararası Uzay İstasyonu’nun dışında çalışması gereken astronotlar, görevleri sırasında, 500 kilogramlık gerilmeye dayanabilen çelik örgülerle uzay istasyonuna bağlanmış oluyorlar. Eğer 2 kişi birlikte çalışıyorsa, çoğunlukla aralarında da fazladan bir bağlantı oluyor.

Peki, oldu ya, bu bağlantılar koparsa ne yapabilirler? NASA’nın bu konudaki çözümü, pek çoğumuzun oyunlardan hatırlayacağı o enteresan aletler: Jet packler!

Uzay boşluğuna çıkan her astronotun sırtında, Safer isimli bir jet pack yer alıyor. Özenle seçilen bu ismin (Türkçesi: Emniyetli), İngilizce “Simplified Aid for Extra-vehicular activity Rescue”, yani “Araç dışı aktivitelerde kurtarma için basitleştirilmiş yardım” kelime grubunun kısaltması olduğunu da ekleyelim.

Bu aletin nasıl çalıştığını tahmin edebilirsiniz. Basit bir joystick yardımıyla, sırtlarındaki nitrojen dolu makine idare edilerek, uzay istasyonuna geri dönüş sağlanıyor.

Elbette Safer isimli bu aletin kullanılabilmesi için astronotların şuurlarının yerinde olması gerekiyor. Ancak uzay boşluğuna düşen astronotlar şuurlarını kaybetmişlerse ne olacak?

NASA’nın uzay operasyonları sorumlusu Michael Curie, “Uzay boşluğunda çalışan diğer bir astronot veya uzay istasyonundan birisi de bunu yapabilir” diyor. Bunun tam olarak nasıl yapılabileceği ile ilgili detay vermiyor, çünkü atılacak adımların duruma göre değişebileceğini söylüyor. Ancak “çelik örgü ve Safer” yaklaşımından memnun olduklarını eklemeden geçemiyor.

Aslında bunun dışında pek seçenekleri de yok. İstasyonun robot kolu, genellikle astronotların çalıştığı bölgeye uzak kalıyor ve çok yavaş hareket ediyor. Soyuz modüllerinin çalışması ve hareket etmesi içinse 1 gün gerekiyor. Bu süre zarfında astronotun uzay kıyafeti içindeki karbondioksit filtrelerinin tükeneceği ve astronotun boğulacağı hesaplanıyor.

… ve evet, ISS’nin pozisyon değiştirme roketleri, astronotu yakalayabilecek kadar hızlı ateşlenemiyor. Ateşlenebiliyor olsa da bir astronot için bunu yaparlar mıydı, orası tartışılır tabi.

Astronotların kurtarma için yapabilecekleri en uç şey de, bir kaç çelik örgüyü uç uca eklemek ve Safer’la arkadaşlarına ulaşıp geriye dönmek olarak gösteriliyor.

Bazı durumlarda uzay boşluğuna düşen bir astronotun kurtarılması çok daha kolay olabiliyor. Uzay boşluğuna düşen bir astronot, istasyonun yörüngesinden uygun bir açıyla uzaklaşıyorsa, yörünge dinamikleri sebebiyle yaklaşık 1 saat içinde istasyondan ayrıldığı noktaya geri dönebiliyor.