10 soruda Domuz Gribi

Bir kaç yıldır tıp dünyası bir hastalığın yapabileceği salgınlar konusunda hop oturup hop kalkıyor. Bu hastalık, kolayca tahmin edebileceğiniz gibi, Kuş Gribi ve Türkiye de Kuş Gribi’nin insanlarda görüldüğü ülkelerden biri.

Kuş Gribi’nden ölen insan sayısı, pek çok hastalıktan ölen insan sayısından daha az. Peki öyleyse neden Kuş Gribi’nden bu kadar korkuluyor?

Bu sorunun cevabı, grip virüsünün özelliklerinde gizli. Kuş Gribi virüsü, çok hızlı bir şekilde tipini değiştirebiliyor ve bir başka virüs tipiyle etkileşime girebiliyor. Aynı insanın vücudunda hem bildiğimiz grip virüsü, hem de Kuş Gribi virüsü bir araya gelirse, ortaya bildiğimiz grip virüsü gibi yayılabilen bir Kuş Gribi virüsü çıkmasından korkuluyor.

Daha da açık konuşmak gerekirse, korkulan şu: Hava yoluyla bulaşan bir Kuş Gribi şekli.

Hava yolu ile yayılım, salgın hastalıkların inanılmaz hızlarla yayılabilmesini sağladığı için, tıp dünyasını bu kadar endişelendiriyor.

Çok şükür, şu ana kadar korkulan buluşma gerçekleşmedi. Bu konudaki endişelerimiz geçmiş değil, ancak isterseniz şimdilik onu bir tarafa bırakıp, Domuz Gribi’ne dönelim.

Bugünlerde, Kuş Gribi’ni çoktan unutmaya yüz tutmuş olan dünya, çoğu insanın ilk defa duyduğu bir grip tipiyle; Domuz Gribi ile yüzleşmenin şokunu yaşıyor.

Vaka sayısının çok hızlı bir şekilde artması, art arda ölümlerin görülmesi ve salgının ilk başladığı yer olan Meksika başta olmak üzere, Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarındaki farklı ülkelerde hızla yayılması; dünyayı dehşete düşürmüş durumda.

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2 gün önce Grip Pandemisi Uyarı seviyesini 5’e çıkarması (toplam 6 seviye var) sıkıntının boyutlarını gözler önüne sermeye yetiyor. DSÖ’nün kriterlerine göre 5. ve 6. seviyeler, Yaygın İnsan Enfeksiyonunun ortaya çıktığını simgeliyorlar.

İsterseniz sözü fazla uzatmadan, 10 soruda Domuz Gribi’ni tanıyalım:

1) Domuz Gribi (Swine Flu) nedir?

Domuz Gribi, isminden de anlaşılabileceği gibi domuzlarda görülen, bulaşıcı bir solunum sistemi hastalığıdır ve bir kaç Influenza A virüsü tipiyle ortaya çıkabilir. İstatistiklere göre, ölüm oranı %1-4 arasındadır. Ağır hastalık görülme oranı ise oldukça yüksektir.

Virüs, domuzlar arasında havada asılı kalan tanecikler yoluyla, temas yoluyla ve taşıyıcı domuzlar aracılığıyla bulaşabilir. Domuz Gribi, genellikle H1N1 tipi virüsle ortaya çıksa da, başka virüs tipleri de domuzlarda görülebilir (Kuş Gribi H5N1 tipi virüsle bulaşıyordu).

Domuzlar, aynı anda farklı tiplerde grip virüslerini vücutlarında bulundurabildikleri için tam anlamıyla bir karışım ortamı oluştururlar. Böylece ortaya, yeni virüs tipleri çıkar. Bu salgına sebep olan virüsün; insan, kuş ve domuz grip virüslerinin bir karışımı olduğu düşünülüyor.

Domuz Gribi büyük çoğunlukla yalnızca domuzlarda görülse de, bazen insanlara da bulaşabilir. Hastalığın bulaşması, genellikle bu hayvanlarla yakın temasta bulunmakla olur.

2) Domuz Gribi’nin belirtileri nelerdir?

Domuz Gribi’nde, bildiğimiz Grip hastalığında görülen belirtilerin hepsi görülebilir. Ateş, öksürük, bitkinlik, iştah kaybı vs. İshal ve bulantı-kusma gibi belirtiler de bildirilmiştir.

3) Pandemi riski var mı?

Pandemi, bir kıta, hatta tüm dünya yüzeyi gibi çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen genel isimdir.

Muhtemelen dünyadaki insanların çoğu, domuz gribi virüslerine karşı korunabilmeye yardımcı olabilecek bağışıklığa sahip değil. İnsandan insana yayılan bir domuz virüsü tipi, geniş kitlelerin hastalanmasına ve hatta bir pandeminin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Böyle bir virüs ile oluşabilecek bir pandeminin sonuçlarını tahmin edebilmek güçtür: Virüslerin yayılım gücü, insanlarda bağışıklığın kalıcı olup olmayacağı, normal grip virüslerine karşı gelişen antikorlarımızın bu virüse karşı etkili olup olmayacağı gibi konular, yayılımı etkileyebilecek faktörler olarak sayılabilir.

4) Hastalığın bulaştığı herkes ölüyor mu?

Hayır. Hatta önceki pandemilerle kıyaslandığında, hastalığın ilk ortaya çıktığı Meksika’daki ana bölge haricinde, hastalıktan ölüm oranının oldukça düşük olduğu belirtiliyor.

5) Domuz Gribi kontrol altına alınırsa pandeminin önüne geçilmiş mi olacak?

Hayır. Bundan önce ortaya çıkan 4 ana pandemide, 1889, 1957, 1968 ve 1918 pandemilerinde, orta şiddette bir hastalık dalgasını, bir kaç ay sonra ortaya çıkan çok daha ağır ikinci bir dalga takip etti. 1918’deki meşhur grip salgınında (İspanyol Gribi), 40-100 milyon arası insan hayatını kaybetti.

Dikkat buyurun, bu sayı, 1. Dünya Savaşı’nda hayatını kaybeden insan sayısının yaklaşık iki katına eşit.

6) Grip aşısı olmuştum. Buna faydası var mı?

Bu sorunun cevabı henüz belli değil. Ancak şu anda, bu virüs tipi için üretilmiş bir aşı bulunmuyor. Virüsün sürekli şekil değiştirmesi, her zaman olduğu gibi burada da, aşı üretimini güçleştirebilir.

7) Hastalığın görüldüğü ülkelerle sınırlar neden kapatılmıyor?

Hastalığın ortaya çıktığı ülkelere yapılan uçuşların kesilmesi, sınırların kapatılması gibi fikirler hemen herkesin aklına geliyor. Ancak Dünya Sağlık Örgütü, böyle bir uygulamanın gerekli olduğunu düşünmüyor.

8 ) Domuz Gribi’nin bana bulaşmaması için ne yapabilirim?

– Ateşi ve öksürüğü olan, iyi görünmeyen insanlardan uzak durun.
– Ellerinizi sabunla sık ve güzelce yıkayın.
– Dengeli beslenme, fiziksel anlamda aktif bir hayat tarzı ve uykuyu iyi almak gibi bedeninizin kuvvetli olmasına yardımcı olacak alışkanlıklar edinin.

Eğer evinizde hasta biri varsa;

– Hasta olan kişiyi, evin ayrı bir bölümünde tutun. Bunu yapamayacaksanız, hastayı diğer insanlardan en az 1 metre uzakta tutmalısınız.
– Hasta kişiyle ilgilenirken ağzınızı ve burnunuzu koruyun. İyi temizlenen veya tek kullanımlık maddelerden yararlanarak kendiniz maske yapabilir, yahut satın alabilirsiniz.
– Hastaya her temas ettiğinizde, ellerinizi sabunla sık ve güzelce yıkayın.
– Hasta kişinin yattığı yerdeki hava akımını arttırmaya çalışın.
– Hastanın çevresini temiz tutun, çevreyi temizlik maddeleriyle temizlemeyi ihmal etmeyin.

9) Domuz Gribi için dünyanın neresi güvende?

Hiç bir yeri. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünyanın her yerine Domuz Gribi hastalığı ulaşabilir.

10) Domuz Gribi’nin tedavisinde hangi ilaçlar kullanılıyor?

Bu alanda kullanılan 2 tip ilaç var: 1) adamantan’lar (amantadin ve remantadin) ve 2) influenza nöraminidaz inhibitörleri (oseltamivir ve zanamivir).

Bazı grip tipleri, bu ilaçlara karşı direnç geliştirebiliyor. Bir hastalıkta bir ilaca karşı direnç gelişmesi demek, daha önce o hastalıkta yararlı olan ilacın, artık işe yaramıyor olması demektir.

ABD’de görülen Domuz Gribi vakaları, Oselatmivir and Zanamivir’e hassaslardı. Fakat Amantadin ve Remantadin’e karşı direç gelişmişti.

Hangi hastada hangi ilacın kullanılması gerektiği ile ilgili net bir bilgi yok. Hastalıkla karşılaşan doktorların, klinik tecrübelerine ve hastaların durumlarına göre hangi ilaçlardan yararlanacaklarına karar vermeleri gerekiyor.

Google, ortaya çıkan salgın sebebiyle, daha önce bahsettiğimiz Google Flu Trends servisini, Meksika için düzenlemiş.