Geçen hafta üzeri buz tutmuş su kütlelerinin güvenli olup olmadığını nasıl anlayabileceğimizi
yazmıştık. Bugün ise kazara çöken bir buzla içine düştüğünüz sudan nasıl kurtulabileceğinizden bahsedeceğiz.
Geçen haftaki yazımızda da bahsettiğimiz gibi kışın donan göller ya da akarsular hem her seferinde haberlere konu oluyor, hem de bölge sakinlerinin ve yerli-yabancı kış turistlerinin yoğun ilgisini çekiyor. Buzun kalınlığına göre koşturanlar veya araba sürenler objektiflere hoş kareler olarak yansıyor. Ama bir anlık dikkatsizlik ve ihmal tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Böyle bir anda etrafımızda yardım edecek kimse de yoksa bütün iş size düşmektedir.
Hazırlıklı olun. Pek çok insan çöken buza, yardımın çabuk ulaşabileceği yerlerde düşer. Ama siz biraz uzaklara gitti iseniz, düşme ihtimaline karşı hazırlıklı olmalısınız.
Yanınızda zıpkına benzeyen ucu sivri bir sopa bulundurun. Güven vermeyen buzlu alanlara basmadan önce kullabilirsiniz.
Buz kazmaları taşıyın. İki tanesini birbirine bağlayıp boynunuza asarsanız, gerektiğinde çabucak ulaşabilirsiniz.
Buzlu suya düşerseniz, çıktığınızda suda geçirdiğiniz süre boyunca düşmüş vücut sıcaklığını artırmak için ateş tek çaredir. Bunun için bu tür ekipman satan büyük mağazalarda, yangın kutusu denen yüksek ısılı alev çıkartan silindirik küçük kutulardan bulabilirsiniz. Bunlar su geçirmez olmayabilir. Yalıtımı plastik poşet gibi bir şeyle kendiniz yapmanız gerekebilir. Ateş yakmak için kullandığınız ekipmanları kaybetmemek için çantanızın fermuarları bir gözüne koyun. Çöken buzla suya düştüğünüz zaman, bağlı-takılı olmayan her şeyi kaybedersiniz.
İçine su, yemek, acil durum battaniyesi ve bir takım kıyafet koyabileceğiniz küçük bir sırt çantası sırtınızda olsun. Bu çantanın su geçirmez olması ya da sizin içindekileri yine bir poşete sarmanız gerekir. Çantaya aşırı yük koymayın. Eğer ağır bir çanta taşıyorsanız, suda onu bırakmak zorunda kalabilirsiniz. O yüzden bu malzemeleri küçük bir yedek çantada taşıyın.
Motorlu kızak sürecekseniz, batmanızı engelleyecek can yeleği gibi ekipmanlar alın. Ucuz olmayabilir her kuruşuna değer, hele de ona ihtiyaç duyduğunuz anda.
Kendinizi sağlama alın. Üzerinde bulunduğunuz buzun çöktüğünü farkettiğiniz anda nefesinizi tutun ve bu sayede bir anlığına da olsa suyun altında kalsanız bile suda nefes almaya çalışmazsınız. Eğer o an aklınıza gelirse hafif arkanıza doğru eğilin. Bu şekilde başınızı su baskısından koruyabilirsiniz. Yine de her şey genellikle çok çabuk gerçekleşir. Siz başınızı suyun altından çıkardığınıza emin olun.
Soğuk kanlı olun. Gerçek manasıyla soğumak istemezsiniz elbette, ama sakin olmanız şart. Vücudunuz suya düşmenize hemen tepki vererek; hızlı solunum, nefes daralması ve nabız ve kan basıncı gibi iç değişiklerle karakterize soğuk şoku denilen duruma girebilir. Bu şartlar altında panik yapmak oldukça kolaydır. Aslında vaktiniz vardır. Donma sıcaklığına yakın sularda bile ortalama bir insan güçünü kaybetmeden önce, fiziksel aktivitelerini 2-5 dk arasında sürdürülebilir. Evet zamanla yarışmaktasınız. Ancak yarışın süresi çoğunun sandığından biraz daha uzun. Panik en kötü düşmanınızdır.
Suyun üzerinde kalın. İilk başta suyun altında kalsada, başınızı hemen dışarı çıkarın. Ellrinizi ve ayaklarınız oynatarak ve hafifçe arkaya yaslanarak daha kolay bir şekilde su yüzeyine çıkabilirsiniz. Hemen dışarı çıkmaya çalışmayın. İlk bir dakika kadar yüzeyde kalmaya ve batmamaya odaklanın. Eğer sırtınızda sizi aşağı çeken ağır bir çanta varsa, kurtulun ondan.
Nefesinizi kontrol edin. Nefes kesilmesi ve hızlı solunum, suya düştüğünüz anda başlayan ve 4 dakikaya kadar sürebilen soğuk şokuna bağlı olarak ortaya çıkar. Nefesinizi mümkün olduğunca kısa bir sürede düzene sokmalısınız ki; bu şekilde enerjinizi ve dikkatinizi toplayabilesiniz ve kalp krizi riskini en aza indirebilesiniz (sağlıklı kişilerde soğuk şokunun kalp krizi ile sonuçlanması nadir olmasına rağmen ileri yaşlı veya bir kalp krizi geçmişi olan kişilerde birden gerçekleşebilir). Nefesinizi yavaşlatmaya odaklanın ve derin nefesler almaya çalışın (etrafınız çalkantılı ise bu pek mümkün olmayabilir). Eğer hızlı ve sığ nefesler almanız devam ediyorsa, dudaklarınızı büzüp nefes almaya çalışın.
En sağlam buz parçasından tarafa dönün. Buz çöktüğüne göre, yarığın etrafındaki buz kısımları da zayıf olabilir. Genellikle, en güçlü kısım düşmeden hemen önce üzerinden geçtiğinizdir. Neticede sizi birkaç saniye önce taşımıştı. Bunun yanında bazı durumlarda geldiğiniz tarafta ulaşmanız zor ya da o kısım parçalara ayrılmış olabilir. Hâl böyleyse ulaşabileceğiniz ve kalın ve sağlam görünen kısma yanaşın.
Vücudunuzu olabildiğince sudan çıkarın. Buza dayanıp omzunuzdan ve dirseğinizden destek alıp kendinizi yukarı çekin. Sudan bu şekilde çıkamasanızda, iyi bir başlangıç sayılabilir. Üstelik sudan arındığınız kadar da ağırlığınızı hafifletirsiniz.
Ayaklarınızla kendinizi yukarı itip kendinizi yukarı çekin. Kendinizi yukarı kaldıramazsanız, onun yerine kendinizi dik tutarak yüzerek çıkmaya çalışın. Buza doğru öne eğilin ve yüzerken yaptığınız gibi ayaklarınızı kullanın. Bunu yaparken de kollarınızla ve omuzlarınızla kendinizi yarıktan çekip çıkarın.
Alternatif bir metod da yuvarlanma metodudur. Bunu için buzun sınırında, suda sırt üstü pozisyonuna gelin ve en güçlü kolunuzu ve aynı taraftaki bacağınızı buzun üzerine koyun. Diğer kolunuz ile bir şey fırlatıyormuşçasına hamle yapın ve sağlam buza gelene kadar yuvarlanmaya devam edin.
Eğer 5-10 dakika içinde sudan çıkamadıysanız, büyük bir ihtimalle daha da çıkamayabilirsiniz. Vücudunuz zayıf ve koordinasyonsuz bir hâle gelir ve nihayetinde bilincinizi kaybetirsiniz. Yine de vazgeçmeyin. Bunun yerine strateji değiştirin. Suya düştüğünde bilincini kaybeden çok insan kurtarılabilmiştir. Başlarını, fenalaşmasına rağmen başını yukarıda tutmayı başarmıştır.
Vücudunuzun olabildiğince büyük bir kısmını buzun üzerine çıkarın. Vücut suda, hava olduğundan daha hızlı sürede ısı kaybeder. Ne kadarınız dışarıdaysa o kadar iyidir.
Kollarınızı buza doğru uzatın ve uyuklamadığınız sürece oynatmayın. Kollarınızı ve ellerinizi buzun üzerinde tek bir pozisyonda tutarsanız buza yapışabilir. Bu bayıldığınızda kaymanızı önleyebilir ki; bu da kurtarılabilmeniz için size zaman kazandırır.
Çıkamayacağınızı anlarsanız, çırpınmayı bırakın. Çırpınmak enerjinizi alır ve vücut ısınızı hipotermiye kadar düşürebilir.
Yarıktan uzaklaşın. Hemen ayağı kalmayın. Yarığın etrafındaki buz zayıf olabilir. Bu yüzden ağırlığınızı olabildiğince dağıtmalısınız. Yarıktan birkaç metre uzaklaşana kadar yuvarlanarak ya da sürünerek ilerleyin. Tehlikeli bölgeden uzaklaştığınıza emin olana kadar da elleriniz ve dizleriniz ile ilerleyin. Tamamen emin olduktan sonra ayağa kalkın.
Çıktıktan sonra ayak izlerinizi ya da gelirken kullandığınız yolu takip edin. En azından elinizden geldiğince sizi gelirken taşımış olan kısımlardan ilerlemeye çalışın.
Isının ve yardım alın. Aslında aşırı hipotermi gerçekleşmesi biraz zaman alır. Ama -soğukluk hissetmeseniz de(uyuşma yaşıyor olabilirsiniz)- en kısa sürede ısınmanız kritik öneme sahiptir. Yerleşim yerinden uzaktaysanız ateş yakın, değilseniz hemen kapalı bir alana ya da sıcak bir arabanın içine girin. İhtiyacınızın olmadığını düşünseniz bile acilen sağlık desteği alın.
Bu yazı WikiHow‘daki How to Survive a Fall Through Ice? isimli yazıdan tercüme edilmiştir.
Buzun güvenli olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Çöken buza düşen biri nasıl kurtarılır?
