Aya Dikilen ABD Bayrağı Nasıl Hazırlanmıştı?

İsterseniz biz, kulaktan dolma bilgileri bir kenara bırakalım, aya dikilen ABD bayrağının hikayesine kısaca bir göz atalım.

Aya yerleştirilecek bayrakla ilgili çalışmaların hikayesi, Apollo 11 görevinin 3 ay öncesine kadar uzanır.

İnsanlı Uzay Aracı Merkezi (Manned Spacecraft Center – MSC) başkanı Robert Gilruth ve Sembolik Aktiviteler Komitesinin bir üyesi, MSC’nin Teknik Servisler Bölümü başkanı olan Jack Kinzler’dan, ayda yapılacak araç dışı aktivitelerle (EVA) ilgili fikir isterler.

Kinzler’ın aklında zaten bir fikir vardır: Özel olarak dizayn edilmiş bir bayrak deliği sayesinde aya bir bayrak dikmek!

Fikirle de kalmaz, ön taslak sayılabilecek bir örneği de bizzat kendisi çizer. Neticede fikir, Komitenin onayına sunulur. Deputy Division idarecisi Dave McCraw ile çalışarak, bir kaç gün gibi kısa bir sürede, aya yerleştirilmesi planlanan bayrakla ilgili planlamaları tamamlar.

Her şey parlak görünmektedir, ancak tasarımda göz önünde bulundurulması gereken bazı mühendislik kısıtlamaları ile yüzleşirler: Mesela ay yüzeyinde atmosfer bulunmadığı bilinmektedir, ancak bayrağın estetik görünmesi için rüzgarda dalgalanır gibi görünmesi gerektiği düşünülmektedir. Bunu sağlamak için bayrak üzerine yatay bir çubuk yerleştirilmesi kararlaştırılır.

Bayrak aksamının ağırlığı ve uzay aracında depolanması için gerekli olan yer de kafalarına takılır. Mümkün olan en hafif bayrak aksamı tasarlanır, ki tamamlandığında sadece 4.3 kilogramdır. Paketin olabildiğince küçük olması için de, bayrak direği iç içe geçebilecek iki parça şekilde hazırlanır.

Bunun dışında bayrağın uzay elbiseleri içindeki astronotlar tarafından kolayca hazırlanabilmesi ve yerleştirilebilmesi de gerekecektir. Araç dışı aktivitelerde kullanılacak uzay elbiseleri yaklaşık 0,26 kg/cm² basınçla şişirilmiştir. Bu sebeple, astronotların eldivenli elleriyle kavrama güçleri düşüktür ve hareket kabiliyetleri de oldukça kısıtlıdır.

Bayrak aksamının tasarlanması tamamlandığında, bayrak direğinin ve bayrağın üretimine geçilir. Aslına bakarsanız oldukça ucuza mal edilir; bayrak 5,50$’a, bayrak direği ise 75$’a gelir.

… ve tarihi gün gelir çatar. Ay yüzeyine yerleştirilecek ilk ABD bayrağı, Neil Armstrong ve Edwin “Buzz” Aldrin tarafından, 20 Temmuz 1969’daki tarihi ay yürüyüşleri sırasında (Görev saatinin başlatılmasından tam olarak 4 gün, 14 saat ve 9 dakika sonra) açılır. Ay yürüyüşü, dünyanın her yerinde TV’lerden ve radyolardan canlı olarak takip edilir.

Dünyaya dönüşlerinde Armstrong ve Aldrin, bayrağın dikilmesi sırasında bazı problemlerle karşılaştıklarını söylerler: Yatay çubuğu açmakta zorlanmışlar ve çubuğu tamamen açmayı başaramamışlardır. Bayrakta görülen ve sonraları “Dalga etkisi” olarak isimlendirilen bozukluğun sebebi budur.

Yine astronotlar, bayrak direğinin alt kısmını, ay yüzeyine ancak 20 cm kadar sokabildiklerini ifade ederler. Dolayısıyla bayrağın dikili halde kalmaya devam mı ettiği, yoksa modülün kalkışı sırasında motor patlaması ile yerinden mi ayrıldığı bilinmemektedir.

Ay yüzeyine ABD bayrağı dikilmesi, dünya üzerinde ters bir reaksiyona yol açmaz. Dünya geneli, bu başarıyı ABD reklamı olmaktan öte, insanlığın başarısı olarak görmeyi yeğler. Ancak yıllar yılı, ABD’nin ayda insan yürütmesinin tamamen bir düzmece olduğunu söyleyenlerin konuşmaları bitmez. Videoların çöllerde çekildiği, bayrağın ay üzerinde sallanır şekilde duramayacağı gibi bir çok fikir ortaya atılır.

NASA bu iddialara uzun uzadıya cevaplar verse de, aslında sordukları tek bir soru, bu iddiaları boşa çıkarmak için yeterli görülebilir:

“Bütün dünyanın ve o dönem ABD ile amansız bir yarış içinde olduğu bilinen Sovyetlerin canlı seyrettiği ay yürüyüşü düzmece olsaydı, daha o dönemde Sovyetler ve diğer ülkelerdeki gözlemciler bu yalanı ortaya çıkaramazlar mıydı?”

Sonraki ay uçuşlarında da aya ABD bayrağı dikilmeye devam edilir. Yıllar sonra NASA, uçuşlar sırasında ay yüzeyine ABD bayrağı ile beraber BM bayrağı da dikilmediği için pişman olduklarını açıklayacaktır.

Jack Kinzler’ın fikri gerçekten işe yarar, aradan geçen yıllara rağmen ay yürüyüşü denildiğinde ilk akla gelen şey “ABD bayrağı” olmaya devam eder.

Konu hakkında ayrıntılı bilgi ve fotoğraflar için NASA web sitesindeki şu yazıya bakabilirsiniz (İngilizce).